Phân loại và nhận dạng các loài chuột phổ biến nhất ở Việt Nam

Chuột là loài gặm nhấm có số lượng lớn. Trên thế giới theo phân tích thì chuột có 35 họ và mỗi họ có hơn 350 loài khác nhau. Chúng phá hoại lương thực nguy cơ mất an toàn thực phẩm, gây hư hại đồ dùng trong gia đình, lan truyền bệnh tật.  Bạn có biết các loài chuột phổ biến ở Việt Nam không? Hãy cùng Pest Shop tìm hiểu về các loài chuột cùng những đặc điểm của chúng và các giải pháp kiểm soát để đuổi chuột hiệu quả trong bài viết này nhé.

Thông tin tổng quát về loài chuột

Chuột thuộc bộ phận động vật có vú, là loài gặm nhấm đa chủng loại và phân bố rộng khắp ở mọi châu lục trên thế giới. Chúng có khả năng thích nghi cao với mọi điều kiện sống và mang tính chất “sống chung với con người”. Mặc dù tuổi thọ của chuột khá ngắn (1-2 năm), nhưng chúng sinh sản vô cùng mạnh mẽ.

Đặc điểm của loài chuột

• Hình dạng: Mõm nhọn, mắt đen to, lông mềm, đuôi dài có lớp vẩy ngắn.
• Hệ răng: Chuột có bộ răng cưa gồm 4 chiếc răng cửa và 12 chiếc răng hàm, răng luôn phát triển và cắn gặm để ăn.
• Thói quen hoạt động: Chuột thường hoạt động vào ban đêm và cực kỳ thận trọng và nghi ngờ trong các hoạt động của chúng.
• Giác quan: Xúc giác và khứu giác của chuột rất nhạy bén, giúp chúng tìm kiếm thức ăn và phát hiện nguy hiểm.
• Tác hại: Chuột gây thiệt hại lớn đối với nông nghiệp và gia đình thông qua việc phá hoại lương thực, làm hư hại đồ dùng, lan truyền bệnh tật.
• Tốc độ sinh sản: Chuột có tốc độ sinh sản rất nhanh. Một con chuột nhà có thể sinh từ 5 đến 10 lứa mỗi năm. Mỗi lứa có thể từ 6 đến 8 con. Với điều kiện thích hợp về thức ăn và môi trường, số lượng chuột có thể tăng lên một cách nhanh chóng.
• Chuột là loài ăn tạp: Thức ăn chủ yếu là thực vật xanh, ngoài ra chuột còn thích ăn cá con, ốc sên, cua, côn trùng,… Trong trường hợp thức ăn thực vật khan hiếm, chuột có thể ăn thịt đồng loại. Khi thức ăn đầy đủ chuột sinh sản rất nhiều.

Phân loại loài chuột theo khu vực sinh sống

Các loài chuột hầu như là có hại đối với con người. Chuột thích nghi với nhiều điều kiện thời tiết khác nhau, từ khí hậu nhiệt đới đến ôn đới. Dưới đây là cách phân loại chuột theo khu vực sinh sống.

1. Loài chuột nhắt

Chuột nhắt thường sống ở nơi có khí hậu nhiệt đới như Châu Á, là loài chuột phổ biến nhất trong họ nhà chuột.

Kích thước: Chuột nhắt sở hữu ngoại hình nhỏ nhắn nhưng rất linh hoạt, với chiều dài trung bình khoảng 15-19 cm. Khi gặp nguy hiểm, chúng có thể tẩu thoát nhanh chóng.

Đặc điểm ngoại hình: Chuột nhắt có phần đầu nhọn, tai rộng, đuôi dài bằng phần thân và đầu. Chân của chuột nhắt nhỏ nhưng sắc nhọn. Lông của chúng màu xám, phần bụng thì lông màu trắng bạc. Chuột nhắt cái và đực gần như giống nhau hoàn toàn, chỉ khác bộ phận sinh dục.

Môi trường sống và thức ăn: Chuột nhắt thích sống ở những môi trường tối tăm, ít ánh sáng. Thức ăn chủ yếu của chúng là ngô, khoai, thóc, và đồ ăn của con người. Bạn có thể bắt gặp chuột nhắt làm tổ ở các góc bếp, trần nhà,…

Xem thêm: Chuột nhắt và Những điều chưa biết về tác hại chuột nhắt gây ra 

2. Loài chuột leo trèo

Các loài chuột leo trèo phân bổ ở khu vực Châu Phi, với sức sống vô cùng mạnh mẽ.

Đặc điểm bên ngoài: Lông của chuột leo trèo có màu xám nâu, có sọc đen dọc lưng. Đuôi của chúng ngắn, giúp thăng bằng khi di chuyển.

Thức ăn và môi trường sống: Thức ăn chủ yếu của loài chuột này là côn trùng sống trên cây, và một món ăn yêu thích là trứng chim. Chúng thường sống tại các thân cây lớn và làm tổ bằng các nhành cây khô.

3. Loài chuột ngũ cốc

Chuột ngũ cốc sống chủ yếu ở vùng khí hậu Châu Âu, xuất hiện ở nhiều cánh đồng.

Đặc điểm bên ngoài: Trọng lượng của chuột ngũ cốc khoảng 5-7 gram, chiều dài cơ thể 14-15 cm. Lông của chúng có màu nâu đỏ, bụng màu trắng và đuôi không có lông.

Nguồn thức ăn: Tổ của chuột ngũ cốc thường ở xa mặt đất, làm bằng cỏ trên các thân cây mềm. Chúng ăn ngô, lúa mì, khoai tây và các loại hạt.

4. Loài chuột Cỏ

Chuột cỏ sống rất nhiều ở những bãi cỏ rộng lớn, xanh tươi vùng Châu Mỹ.

Đặc điểm: Đây là loài chuột duy nhất ngủ tránh rét vào mùa đông, có 18 chiếc răng và có thể bật nhảy dài 3-15 cm. Chúng di chuyển bằng hai chân sau linh hoạt.

Môi trường sống và thức ăn: Chuột cỏ thường sống độc lập, tổ của chúng được đào dưới lòng đất và làm bằng cỏ. Chúng ăn cỏ và các loại hạt.

Các loài chuột phổ biến ở Việt Nam

Ở Việt Nam hiện nay có một số loại chuột mà chúng ta thường bắt gặp dễ dàng gồm: Chuột nhà, chuột cống và chuột đồng. Cách phân loại chuột này dựa trên đặc điểm cơ thể và môi trường sống của chúng.

1. Đặc điểm của loài chuột nhà:

Chuột nhà sinh sống chủ yếu ở các mái nhà bằng cọ, gỗ ở các vùng quê Việt Nam. Ổ của chúng được xây trên mặt đất và ở chỗ có ít ánh sáng, con người ít phát hiện ra chúng.

• Chúng có kích thước nhỏ, chân nhỏ, đầu nhỏ do đó chúng di chuyển linh hoạt trong các ngóc ngách của ngôi nhà.
• Thức ăn chính của chúng cũng là các loại hạt và các loại quả như táo, ổi,…hạt ngô, bí, đậu, lúa,…

2. Đặc điểm của loài chuột đồng:

Đây là loài gặm nhấm chúng ta dễ bắt gặp nhất tại các cánh đồng lúa, ngô, khoai, sắn tại các vùng quê của nước ta.

• Chuột đồng là loài động vật sinh sống bằng cách đào hang và lót ổ bằng các loại cây thân mềm, chủ yếu bằng rơm rạ. Vòng đời của một chú chuột đồng thường kéo dài khoảng 20 tháng.
• Đặc điểm bên ngoài: Cơ thể dài 8- 10cm, đuôi dài 7- 9cm. Con trưởng thành nặng khoảng 20- 25gram. Con đực thường to và nặng hơn con cái khoảng 5gram.
• Thức ăn chính: Các loại hạt: ngô, đậu, lúa, khoai. Ngoài ra chúng còn ăn các loài động vật thân mềm nhỏ nhỏ như ốc sên, côn trùng, giun trong quá trình sinh sản để cung cấp đủ lượng protein cần thiết.

3. Đặc điểm của loài chuột cống

Khác với 2 loại trên, chuột cống là loại có kích thước và trọng lượng lớn nhất trong các loại chuột ở Việt Nam.

• Chúng sống dưới mặt đất bằng cách đào hang và hang của chúng thường được xây ở những nơi ẩm ướt.
• Cân nặng trung bình của chuột cống trưởng thành có thể từ 0,5- 0,6 kg/con. Chúng sinh sản khá nhiều, mỗi đợt 10- 12 con.
• Chúng là loài động vật ăn tạp. Vừa ăn thịt chứa protein cung cấp cho quá trình sinh sản, vừa ăn các loại đồ ăn thải của con người.

Xem thêm: Tìm hiểu về chuột cống ? cách diệt chuột cống đơn giản, hiệu quả

Tác hại do loài chuột gây ra

1. Ăn lương thực, phá hoại hoa màu

Chuột rất thích cắn phá lương thực, hoa màu hoặc hàng hóa được cất trữ lâu ngày trong kho. Điều này có thể gây ra không ít thiệt hại, mất mùa cho bà con nông dân.

Tại khu vực trồng trọt lương thực, hoa màu hoặc cất trữ hàng hóa. Chuột rất hay làm ổ nhờ có điều kiện đất đai, khí hậu ẩm thấp. Cho nên, tình trạng mùa màng bị phá hoại càng trở nên phổ biến hơn.

Sự mất mùa của lúa, khoai, sắn hay các loại hàng hóa bị chuột cắn phá, gây tổn thất không nhỏ tới tinh thần và điều kiện kinh tế của con người.

2. Cắn phá đồ dùng sinh hoạt

Bất cứ đồ dùng sinh hoạt nào mềm mỏng thì chuột đều có thể cắn phá được. Đặc biệt là các đồ dùng sinh hoạt thường ngày của con người, trong đó có quần áo, sách vật hay những vật dụng mỏng manh…

Những đồ dùng này, thường để ở các nơi kín, sạch sẽ như tủ quần áo hay bàn học vào ban đêm, chính là những địa điểm thu hút sự chú ý của loài chuột.

3. Cắn phá dây điện

Một trong những tác hại của chuột rất phổ biến phải kể đến, đó chính là cắn phá dây điện. Chuột cắn phá các loại dây điện như tủ lạnh, TV hay máy giặt, máy sấy tóc. Không chỉ vậy, khi các thiết bị này hỏng, chúng ta sẽ phải mất một khoản tiền không nhỏ để trùng tu và sửa lại các thiết bị trên để sử dụng. Tuy nhiên, nếu như các thiết bị hỏng quá nặng nề, bạn sẽ phải thay đồ dùng mới. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế của con người. Nguy hiểm hơn chúng còn có thể dẫn đến cháy nổ.

4. Lan truyền bệnh tật

Đây có thể coi là tác hại của loài chuột nguy hiểm nhất mà chúng ta cần phải chú ý. Sống ở môi trường kém vệ sinh và tiếp xúc với vi khuẩn, chuột mang trong mình không ít mầm bệnh, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của chúng ta.

Những dấu hiệu nhà có chuột bạn nên chú ý

Chúng ta cần dựa vào các dấu hiệu khác nhau để nhận biết sự hiện diện của chuột như:

1. Phân chuột:

– Thường thấy trong các khu vực tập trung nhiều chuột vì chuột thải ra đến 40 viên phân mỗi đêm. Phân chuột màu nâu sậm, có hình chóp, dài khoảng 9 – 14 mm. Chúng có thể giống như một hạt gạo lớn.

2. Tiếng cào

– Khi nghe những tiếng cào mỗi đêm từ trên cao có thể cho thấy sự hiện diện của chúng hoặc nghe chúng chạy nhốn nháo dưới sàn nhà, nhà kho và ván lót sàn,… Chúng có thể dễ bị phát hiện do tiếng kêu ken két của răng chuột.

3. Dấu chân (vết chạy)

– Chuột để lại dấu chân và đuôi ở các khu vực có nhiều bụi, ít sử dụng trong tòa nhà. Rọi đèn pin sáng theo một góc nhỏ bạn sẽ thấy rõ các dấu vết này.

4.Vết sờn

– Chuột sử dụng đường đã thiết lập dọc theo ván gỗ ghép chân tường và tường do tầm nhìn kém. Vết mờ và bụi trên cơ thể chúng để lại vết bẩn và màu tối trên những vật và bề mặt chúng quét qua khi đi lại. Các vết này có thể cho thấy hoạt động của chuột.

5.Thiệt hại

– Chuột có răng mọc rất nhanh. Chúng cần gặm nhấm gỗ và các đồ vật bằng nhựa để mài răng. Bạn cũng có thể lưu ý bao thực phẩm bị rách, vì chuột cắn xé, để lại dấu răng dễ thấy.

6. Ổ

– Chuột làm ổ ở những nơi ấm áp, kín, sử dụng vật liệu như báo và vải. Ổ chuột sẽ thường có chuột con và thường nằm gần nguồn thức ăn. Kiểm tra đằng sau và dưới các thiết bị, như tủ lạnh và tủ đông ở trong hay gần nhà bếp.

7. Treo

– Chuột cống đào khoét các hệ thống hang lớn để ở, dự trữ thức ăn và làm ổ. Hãy tìm hang ở các ụ phân, dưới sàn hay nhà kho trong vườn, hay trong garage.

Bạn nên làm gì nếu gặp phải sự hiện diện của loài chuột?

Bạn nên mạnh tay xử lý sự phá hoại của chuột vì chúng có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe và an toàn bao gồm ngộ độc thực phẩm, truyền bệnh, dị ứng tiềm ẩn, thu hồi sản phẩm và ngừng hoạt động kinh doanh. Thậm chí có khả năng xảy ra sự cố đoản mạch và hỏa hoạn do gián đoạn mạch điện khi bị chuột phá hệ thống điện.

1. Sử dụng bẫy chuột

• Chọn loại bẫy: Chọn loại bẫy chuột phù hợp, có thể là bẫy gài hoặc bẫy bằng keo.
• Đặt bẫy đúng chỗ: Đặt bẫy ở những nơi chuột thường đi lại như góc tường, dưới bồn rửa, gần nguồn thức ăn hoặc dấu vết của chuột (như phân, hạt thức ăn đã cắn).
• Sử dụng mồi: Đặt một miếng thức ăn như phô mai, hạt gạo, hoặc một ít bánh quy ở giữa bẫy để thu hút chuột vào bẫy.

Kiểm tra bẫy hàng ngày và loại bỏ chuột bắt được một cách an toàn. Nếu sử dụng bẫy gài, hãy đặt bẫy theo hướng mà chuột thường đi, ví dụ như đặt song song với tường.

2. Sử dụng thuốc diệt chuột

• Chọn loại thuốc diệt chuột phù hợp với môi trường sử dụng (trong nhà, ngoài trời) và theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Đặt thuốc ở những nơi chuột thường đi lại như nơi có dấu vết, lỗ hóc hay góc tường. Hạn chế đặt thuốc ở những nơi có trẻ em hoặc thú cưng đi lại.
• Đeo bao tay khi đặt thuốc để tránh tiếp xúc trực tiếp với thuốc diệt chuột. Đảm bảo thuốc được giấu kín và không dễ dàng tiếp cận cho trẻ em và thú cưng.
• Theo dõi và kiểm tra thuốc định kỳ để đảm bảo hiệu quả và an toàn sử dụng.

3. Dùng hóa chất tạo mùi để đuổi chuột

• Sử dụng các loại hóa chất có mùi hương không thích hợp với chuột như bạc hà, bột quế, hoặc các sản phẩm có chứa các tinh dầu thiên nhiên.
• Xịt hoặc đặt sản phẩm này ở những nơi chuột thường đi qua hoặc làm tổ để đuổi chúng ra ngoài.
• Đảm bảo tái áp dụng sản phẩm khi cần thiết để duy trì hiệu quả đuổi chuột.

4. Nuôi mèo trong nhà

Nuôi mèo là loài săn mồi tự nhiên của chuột và có thể giúp kiểm soát dân số chuột hiệu quả và dễ dàng.

Xem thêm: TOP 10 cách diệt chuột, đuổi chuột tự nhiên không dùng hóa chất

5. Sử dụng dịch vụ diệt chuột chuyên nghiệp

• Nhớ lại và ghi lại các vị trí mà bạn phát hiện dấu hiệu chuột xâm nhập hoặc các hoạt động thực tế của chúng
• Dọn sạch các đống lộn xộn, đống rác, mảnh vụn và chất thải để đảm bảo vệ sinh tốt. Và dễ dàng kiểm tra nhà/ cơ sở kinh doanh cũng như có hướng xử lý nhanh khi bị chuột xâm nhập
• Liên hệ với công ty kiểm soát côn trùng gây hại. Họ sẽ thực hiện đánh giá rủi ro tại địa điểm, nghiên cứu môi trường, các khu vực rủi ro chính trước khi đề xuất giải pháp phù hợp. Sau đó giúp bạn kiểm soát chuột và ngăn chặn sự xâm nhập của chuột quay trở lại.

 

Xem thêm: TOP 10 công ty dịch vụ diệt chuột uy tín, chuyên nghiệp nhất TP.HCM

Thông qua việc nắm được những đặc điểm, cách nhận dạng loài chuột mà Pestshop đề cập trên đây. Hi vọng bạn đọc sẽ có thêm thông tin và nâng cao ý thức của mình trong việc tiêu diệt, ngăn ngừa. Và phòng chống sự sinh sôi, phát triển cũng như gây hại của loài vật này. 

 

Vũ Tuyên - Chuyên gia

Tôi là Vũ Tuyên , Giám đốc của Công ty TNHH Pest Shop Việt Nam .
Với nhiều năm kinh nghiệm làm việc trong ngành Phân phối Thiết bị, vật tư Kiểm soát côn trùng dịch hại ( PCO ) , tôi đã và đang Phân phối các Sản phẩm đến từ Mỹ , Đức , Hàn Quốc , Nhật Bản , Thụy Sỹ , Việt Nam ... Với chuyên môn của mình, hi vọng các nội dung tôi chia sẻ trên https:/PestShop.vn/ sẽ giúp quý khách hàng hiếu rõ hơn về sản phẩm của công ty.

PEST SHOP  - CÔNG TY PHÂN PHỐI THIẾT BỊ , DIỆT CÔN TRÙNG HÀNG ĐẦU VIỆT NAM

• Đèn diệt côn trùng , Đèn bắt muỗi , Máy hút muỗi , phụ kiện đèn diệt côn trùng ...
• Thuốc diệt mối , thuốc diệt mọt ,Thuốc đuổi rắn , đuổi thằn lằn ,Thiết bị kiểm soát chim , thuốc khử trùng virus, ..
• Thuốc diệt chuột , hộp bẫy  chuột , keo chuột , máy đuổi chuột  ,bẫy chuột, lồng chuột ...
• Thuốc diệt côn trùng : Thuốc diệt muỗi , thuốc diệt ruồi , thuốc diệt kiến , thuốc diệt gián , ...
• Thuốc trừ sâu, thuốc Bảo vệ thực vật ( BVTV ) , thuốc diệt nhện , Vật tư nông nghiệp ...
• Máy phun côn trùng : Bình tồn lưu , Máy phun sương ULV , Máy phun khói , Máy phun nông nghiệp ...

Tại sao chọn PEST SHOP ?

• Chính Hãng : Bayer ( Đức ), Basf ( Đức ) ,Syngenta ( Thụy Sỹ ) ,Sumitomo ( Nhật ) , Ensytex ( Mỹ ) , Hợp Trí ( Việt Nam ) , SM  Bure ( Hàn Quốc ) , …  | Giá Rẻ : Cam kết giá rẻ nhất thị trường Việt Nam - Rẻ hơn hoàn tiền 100%  |Bảo Hành : từ 1 - 24 tháng tùy sản phẩm 
• Hóa Đơn : Có hóa đơn thuế VAT , kiểm định , lưu hành của thuốc  | Free Ship : Chính sách Miễn phí phí vận chuyển lên tới 80% các đơn hàng  | Kho hàng :  Hà Nội - Đà Nẵng - TP.HCM  | Bán đa kênh : Shopee , Tiki, Lazada , Sendo, Tiktok Shop , Youtube  , Facebook , ....