Th8
Ong bò vẽ, mặc dù nhỏ bé so với kích thước của nhiều động vật khác, nhưng lại sở hữu một khả năng tấn công đáng sợ và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng con người. Điều này khiến chúng trở thành một trong những loài côn trùng đáng lo ngại nhất trong thế giới tự nhiên. Vậy, nguyên nhân gì khiến ong bò vẽ có khả năng giết người, dù kích thước của chúng chỉ bằng một phần nhỏ so với nhiều loài động vật khác? Để hiểu rõ hơn về mối nguy hiểm này, chúng ta cần xem xét các yếu tố liên quan đến nọc độc của chúng, cách chúng tấn công, và những ảnh hưởng của chúng đối với sức khỏe con người.
Đặc điểm của ong vò vẽ
Ong vò vẽ (Vespa affinis) là một loài ong bắp cày lớn. Được tìm thấy ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Chúng được biết đến với kích thước lớn, màu sắc sặc sỡ và tính hung dữ. Sau đây là một vài đặc điểm của ong vò vẽ:
Kích thước
Nổi bật với chiều dài cơ thể lên đến 5cm (2 inch), ong vò vẽ dễ dàng thu hút sự chú ý bởi vóc dáng to lớn. Ong vò vẽ chúa còn to lớn hơn nữa, sở hữu chiều dài cơ thể lên đến 7cm (2,8 inch).
Màu sắc
Trái ngược với vẻ ngoài hung dữ, ong vò vẽ sở hữu bộ áo khoác đen tuyền cùng những sọc vàng hoặc cam rực rỡ trên bụng và ngực. Tạo nên vẻ ngoài ấn tượng và bắt mắt.
Hình dạng
Ong vò vẽ sở hữu thân hình to lớn, dày dặn với 8 chiếc chân khỏe khoắn và một chiếc đuôi dài, nhọn. Chiếc đuôi này chính là vũ khí lợi hại giúp ong vò vẽ tiêm nọc độc vào con mồi.
Nọc độc
Chất độc của ong vò vẽ được đánh giá là mạnh hơn nọc ong mật khoảng 20 lần. Tiềm ẩn nguy cơ gây đau đớn dữ dội, sưng tấy và thậm chí là tử vong trong một số trường hợp hiếm hoi.
Hành vi
Là loài động vật ăn thịt, ong vò vẽ săn mồi các loài động vật nhỏ như côn trùng, nhện, thằn lằn và thậm chí cả chim nhỏ. Chúng hoạt động chủ yếu vào ban ngày và thường làm tổ trong các hốc cây, hang động hoặc dưới mái nhà.
Mối nguy hiểm
Ong vò vẽ được xếp vào nhóm động vật nguy hiểm do bản tính hung dữ và nọc độc mạnh. Cần cẩn trọng khi tiếp xúc với ong vò vẽ, tránh xa tổ của chúng và tuyệt đối không cố gắng bắt hoặc đụng vào chúng. Nếu bị ong vò vẽ đốt, cần rửa sạch vết thương bằng xà phòng và nước và đến gặp bác sĩ ngay lập tức nếu có bất kỳ biểu hiện nào nghiêm trọng.
Tác hại của ong vò vẽ
Ong vò vẽ (vespa) có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đối với con người và môi trường xung quanh. Dưới đây là những tác hại chính mà loài ong này có thể gây ra:
Nguy cơ sức khỏe do nọc độc
Đau đớn và sưng tấy: khi bị ong vò vẽ đốt, nọc độc của chúng có thể gây ra đau đớn dữ dội, sưng tấy, và viêm nhiễm tại vị trí bị đốt. Cảm giác đau thường kéo dài và có thể kèm theo ngứa ngáy.
Phản ứng dị ứng: đối với những người có cơ địa nhạy cảm hoặc bị dị ứng với nọc độc ong, triệu chứng có thể nghiêm trọng hơn. Phản ứng dị ứng có thể gây ra sưng mặt, môi, hoặc lưỡi, khó thở, chóng mặt, và sốc phản vệ – một tình trạng nguy hiểm đến tính mạng cần được can thiệp y tế ngay lập tức.
Nhiễm trùng: vết đốt có thể bị nhiễm trùng nếu không được chăm sóc đúng cách. Nhiễm trùng có thể gây ra sốt và các triệu chứng nghiêm trọng khác.
Ảnh hưởng đến môi trường
Đe dọa đến các loài động vật khác: ong vò vẽ là loài săn mồi và có thể tấn công các loài côn trùng khác, bao gồm cả các loài côn trùng có ích như ong mật và bướm. Điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự cân bằng sinh thái và làm giảm số lượng các loài côn trùng thụ phấn quan trọng.
Tác động đến cây trồng: ong vò vẽ có thể tấn công các loài côn trùng gây hại cho cây trồng, nhưng cũng có thể gây ra sự gián đoạn trong các hệ sinh thái nông nghiệp bằng cách săn mồi không chọn lọc.
Rủi ro trong các hoạt động ngoài trời
Nguy cơ cao khi cắm trại hoặc làm vườn: khi thực hiện các hoạt động ngoài trời, đặc biệt là cắm trại hoặc làm vườn, việc tiếp xúc với ong vò vẽ có thể gây ra những tình huống nguy hiểm, đặc biệt nếu tổ ong không được phát hiện và xử lý kịp thời.
Tấn công đoàn tụ: ong vò vẽ có thể tấn công theo nhóm nếu tổ của chúng bị đe dọa. Một cuộc tấn công đồng loạt có thể dẫn đến nhiều vết đốt và các phản ứng nghiêm trọng.
Tác động xã hội và kinh tế
Chi phí điều trị y tế: việc bị ong vò vẽ đốt có thể dẫn đến chi phí điều trị y tế cao, đặc biệt nếu phải nhập viện hoặc điều trị các phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Điều này có thể tạo ra gánh nặng tài chính cho cá nhân hoặc gia đình.
Lo ngại và sợ hãi: sự hiện diện của ong vò vẽ gần khu vực sinh hoạt có thể gây ra lo lắng và sợ hãi cho cộng đồng. Điều này có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và tạo ra tâm lý căng thẳng.
Tác động đến hoạt động kinh doanh
Gián đoạn hoạt động: các cơ sở như nhà hàng, quán cà phê, hoặc khu du lịch có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu ong vò vẽ xuất hiện gần khu vực kinh doanh. Sự hiện diện của chúng có thể làm giảm lượng khách hàng và gây ra những bất tiện cho hoạt động kinh doanh.
Vì sao ong vò vẽ lại có khả năng giết người?
Nọc độc mạnh mẽ và tác động
Ong bò vẽ (vespa) sở hữu một nọc độc mạnh mẽ, chứa nhiều chất hóa học có khả năng gây hại nghiêm trọng. Nọc độc của chúng bao gồm:
Acid formic: chất này gây ra cảm giác đau rát dữ dội và có thể làm tổn thương các mô xung quanh vết đốt.
Histamine và enzyme: những chất này góp phần gây viêm, sưng tấy và phản ứng dị ứng mạnh mẽ. Histamine kích thích hệ miễn dịch, gây ra phản ứng viêm mạnh mẽ tại vùng bị đốt.
Nọc độc của ong bò vẽ không chỉ gây đau mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như sốc phản vệ, đặc biệt là ở những người nhạy cảm hoặc có tiền sử dị ứng. Sốc phản vệ là phản ứng dị ứng nghiêm trọng có thể gây khó thở, tụt huyết áp và thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Kỹ thuật tấn công và phòng thủ
Ong bò vẽ là loài côn trùng có hành vi bảo vệ tổ rất hung dữ. Chúng có xu hướng tấn công khi tổ của chúng bị quấy rầy hoặc cảm thấy bị đe dọa. Một số yếu tố liên quan đến khả năng tấn công của chúng bao gồm:
Tấn công theo nhóm: khi tổ bị đe dọa, ong bò vẽ có thể tấn công theo nhóm. Hành vi này khiến một cuộc tấn công trở nên rất nguy hiểm, vì nhiều vết đốt từ nhiều con ong có thể gây ra tổn thương nghiêm trọng.
Nọc độc được tiêm qua kim đốt: ong bò vẽ có thể chích nọc độc của chúng vào cơ thể con mồi qua kim đốt. Đặc biệt, nọc độc của chúng có thể gây ra cơn đau kéo dài và sưng tấy, làm tổn thương các mô xung quanh.
Phản ứng dị ứng và hệ thống miễn dịch
Phản ứng của cơ thể đối với nọc độc của ong bò vẽ có thể rất nghiêm trọng, đặc biệt đối với những người có hệ miễn dịch nhạy cảm. Các phản ứng phổ biến bao gồm:
Sưng và đau: vết đốt thường gây sưng, đỏ và đau đớn tại chỗ. Tuy nhiên, đối với những người nhạy cảm, triệu chứng có thể lan rộng và nghiêm trọng hơn.
Sốc phản vệ: đối với một số người, phản ứng dị ứng có thể nghiêm trọng đến mức dẫn đến sốc phản vệ. Đây là một tình trạng khẩn cấp cần được điều trị ngay lập tức để cứu sống bệnh nhân.
Tác động đối với sức khỏe con người
Dù kích thước nhỏ bé, nhưng tác động của ong bò vẽ đến sức khỏe con người không thể xem nhẹ:
Nguy cơ nhiễm trùng: vết đốt của ong có thể bị nhiễm trùng nếu không được xử lý đúng cách. Nhiễm trùng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như sốt và mưng mủ.
Ảnh hưởng tâm lý: sự lo lắng và sợ hãi do ong bò vẽ có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt khi có tổ ong gần khu vực sinh hoạt.
Cách tiêu diệt tổ ong vò vẽ một cách an toàn và hiệu quả
Tiêu diệt tổ ong vò vẽ có thể là một nhiệm vụ nguy hiểm nếu không thực hiện đúng cách. Để đảm bảo quá trình này diễn ra an toàn và hiệu quả, hãy tuân theo các bước sau:
Hiểu rõ về tổ ong vò vẽ
Xác định vị trí: trước tiên, cần xác định chính xác vị trí của tổ ong vò vẽ. Ong vò vẽ thường xây tổ ở những nơi ít bị quấy rầy, như dưới mái nhà, trong các lỗ nứt hoặc trên cành cây cao. Sử dụng ống nhòm hoặc camera để quan sát từ xa nếu cần.
Đánh giá kích thước và số lượng: xác định kích thước của tổ và ước lượng số lượng ong vò vẽ có trong tổ. Điều này giúp bạn lựa chọn phương pháp tiêu diệt phù hợp và chuẩn bị đầy đủ công cụ cần thiết.
Tìm hiểu hành vi: quan sát thời điểm hoạt động của ong vò vẽ. Chúng thường hoạt động mạnh vào ban ngày và có xu hướng trở nên ít hoạt động vào ban đêm.
Chọn thời điểm phù hợp
Tiêu diệt vào ban đêm: ong vò vẽ thường hoạt động ít hơn vào ban đêm và quay về tổ để nghỉ ngơi. Vì vậy, thời điểm tốt nhất để tiêu diệt tổ là vào ban đêm, khi ong đang ít di chuyển và dễ kiểm soát hơn. Điều này giảm nguy cơ bị ong đốt và làm giảm sự phản ứng của chúng.
Sử dụng biện pháp bảo vệ
Trang bị đầy đủ: để bảo vệ bản thân khỏi bị ong đốt, hãy mặc quần áo dài tay, quần dày và giày kín. Điều này giúp che chắn cơ thể và giảm tiếp xúc với ong vò vẽ.
Sử dụng đồ bảo hộ: đeo găng tay, mũ bảo hộ và kính bảo hộ để bảo vệ tay, đầu và mắt. Đồ bảo hộ này giúp ngăn ngừa ong đốt vào những phần nhạy cảm của cơ thể.
Sử dụng phương pháp tiêu diệt an toàn
Thuốc diệt côn trùng: sử dụng thuốc diệt côn trùng chuyên dụng cho ong vò vẽ. Các loại thuốc này thường được thiết kế để giết chết ong nhanh chóng và có thể được phun trực tiếp vào tổ từ khoảng cách an toàn. Hãy làm theo hướng dẫn của nhà sản xuất và tránh tiếp xúc trực tiếp với thuốc.
Đốt tổ: đốt tổ ong vò vẽ là một phương pháp tiêu diệt hiệu quả nhưng cần thực hiện cẩn thận. Đảm bảo khu vực xung quanh tổ được làm sạch và không có vật liệu dễ cháy. Dùng lửa để đốt tổ, đồng thời duy trì sự an toàn để không gây hỏa hoạn.
Thiêu hoặc làm sập tổ: các phương pháp khác bao gồm thiêu hoặc làm sập tổ có thể áp dụng tùy thuộc vào tình huống cụ thể. Trong phương pháp thiêu, cần phải chuẩn bị tốt và chắc chắn rằng mọi người xung quanh đều được an toàn. Làm sập tổ cũng cần thận trọng để tránh gây ra sự tấn công của ong.
Sử dụng dịch vụ chuyên nghiệp: nếu bạn không tự tin thực hiện việc này hoặc tổ ong vò vẽ quá lớn, hãy xem xét việc liên hệ với các dịch vụ diệt côn trùng chuyên nghiệp. Họ có kinh nghiệm và trang bị công cụ cần thiết để xử lý tình huống một cách an toàn và hiệu quả.
Cách xử lý khi bị ong đốt
Chúng ta cần thay đổi suy nghĩ của một số người dân về việc xử lý khi bị ong đốt. Việc xử lý không chỉ xoay quanh việc bôi gì cho nhanh khỏi hay xử lý như thế nào để cho bớt sưng mà còn cần phải được theo dõi và phát hiện kịp thời những biến chứng cấp tính như suy hô hấp, suy thận cấp hay đặc biệt là sốc phản vệ.
Ngay sau khi bị ong đốt
Nạn nhân cần lưu ý những đặc điểm sau đây:
Ngay lập tức ra khỏi khu vực có nhiều ong ngay lập tức.
Nếu vòi chích có phần nổi lên bề mặt da, cần nhanh chóng thử lấy nhíp gắp ra một cách nhẹ nhàng. Tuyệt đối lưu ý không được cố gắng lấy vòi chích bằng cách nặn vết thương vì có thể làm lan tràn độc tố.
Rửa sạch vết đốt bằng xà phòng và nước ấm. Có thể sử dụng dung dịch sát trùng như cồn 70 độ hoặc povidine để sát khuẩn thêm cho vết thương.
Chườm đá bằng cách dùng khăn lạnh hoặc túi đá hoặc đắp một miếng gạc lạnh sạch để giảm sưng tấy và đau nhức vết thương.
Cần đưa người bị ong đốt đến các cơ sở y tế gần nhất nếu xuất hiện những biểu hiện sau:
Bị ong đốt ở nhiều vị trí trên cơ thể đặc biệt là ở vùng đầu, mặt, cổ
Xác định được loài ong đốt là ong vò vẽ, ong rừng hay ong bắp cày,… Đây là 1 trong những loài ong có nọc độc mạnh, có khả năng cao có thể gây ra nhiều biến chứng toàn thân.
Nạn nhân xuất hiện các triệu chứng đau nhiều, chóng mặt, khó thở, mệt mỏi, phù mặt, đại tiện phân lỏng hoặc tiểu ra máu,…
Cần rút vòi chích ra khỏi bề mặt da một cách nhẹ nhàng
Cách phòng tránh bị ong đốt
Tai nạn bị ong đốt khá thường gặp và tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, do đó việc chủ quan là điều không nên. Thay vào đó, hãy áp dụng các biện pháp phòng tránh hiệu quả để hạn chế tối đa nguy cơ bị ong tấn công:
Tránh xa những khu vực có ong sinh sống
Hạn chế tiếp cận những nơi thường xuyên xuất hiện ong như tổ ong, vườn hoa, khu vực nhiều cây cối rậm rạp, ao hồ,… Cẩn thận khi di chuyển trong môi trường tự nhiên. Đặc biệt vào ban ngày – thời điểm ong hoạt động mạnh nhất.
Mặc quần áo phù hợp
Lựa chọn trang phục kín đáo, che chắn da thịt để giảm thiểu nguy cơ bị ong tiếp xúc trực tiếp. Đặc biệt là khi đi vào những khu vực có nhiều ong. Tránh mặc quần áo sặc sỡ, có họa tiết hoa văn lòe loẹt vì dễ thu hút ong.
Hạn chế sử dụng nước hoa và mỹ phẩm có mùi hương nồng nàn
Mùi hương nồng nàn từ nước hoa, kem dưỡng da, keo xịt tóc,… có thể kích thích ong, khiến chúng tấn công. Nên ưu tiên sử dụng các sản phẩm có mùi hương nhẹ nhàng, tự nhiên.
Giữ bình tĩnh khi gặp ong
Tuyệt đối không hoảng loạn, la hét hay vùng vẫy tay chân khi phát hiện ong bay xung quanh. Di chuyển từ từ, nhẹ nhàng để tránh kích động ong tấn công.
Sử dụng khói hoặc lửa để xua đuổi ong
Khói và lửa có tác dụng xua đuổi ong hiệu quả. Nên đốt lửa nhỏ hoặc sử dụng bình xịt khói để tạo ra lớp sương mỏng bao quanh khu vực. Vệ sinh nhà cửa thường xuyên: Loại bỏ rác thải, thức ăn thừa, hoa héo úa,… để hạn chế ong đến sinh sống và làm tổ. Dọn dẹp gọn gàng, ngăn nắp xung quanh nhà cửa, đặc biệt là các khu vực tối tăm, ẩm ướt.
Trang bị kiến thức sơ cứu khi bị ong đốt
Nắm rõ các bước sơ cứu cơ bản như loại bỏ vòi chích, rửa sạch vết thương, chườm lạnh, uống nhiều nước,… Tìm hiểu về các triệu chứng dị ứng ong đốt để có thể xử lý kịp thời trong trường hợp khẩn cấp.
Cách ngăn chặn loài ong xâm nhập
Để ngăn chặn ong xâm nhập vào không gian sống hoặc làm việc của bạn. Việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả là rất quan trọng. Dưới đây là những cách bạn có thể thực hiện để bảo vệ môi trường của mình khỏi sự xâm nhập của ong:
Bịt kín các khe hở
Ong có thể dễ dàng vào trong qua các khe hở nhỏ. Đảm bảo tất cả các vết nứt, khe hở trên cửa sổ, cửa ra vào, và các khu vực khác được bịt kín. Sử dụng chất bịt kín hoặc vật liệu chống thấm để làm kín các khoảng trống, ngăn ong xâm nhập vào trong nhà.
Dọn dẹp vệ sinh
Ong bị thu hút bởi thức ăn và đồ uống ngọt. Do đó, việc giữ cho không gian sống sạch sẽ là rất quan trọng. Đừng để thức ăn và đồ uống ngoài trời, và thường xuyên dọn dẹp khu vực ăn uống, đặc biệt là trong những ngày hè khi ong hoạt động mạnh.
Sử dụng mạng che
Đặt mạng che hoặc lưới trên cửa sổ và cửa ra vào giúp ngăn ong vào trong nhà. Đảm bảo rằng các lưới không có lỗ hổng và được lắp đặt đúng cách. Mạng che cũng có thể được sử dụng để bảo vệ các khu vực như sân thượng hoặc ban công.
Loại bỏ tổ ong
Nếu bạn phát hiện tổ ong gần nhà hoặc trong sân, hãy liên hệ ngay với dịch vụ diệt côn trùng chuyên nghiệp. Không nên tự mình xử lý chúng vì điều này có thể dẫn đến nguy hiểm. Các chuyên gia có kinh nghiệm sẽ thực hiện việc loại bỏ tổ ong một cách an toàn và hiệu quả.
Cải thiện môi trường xung quanh
Cắt tỉa cây cối, bụi rậm và cỏ quanh nhà để giảm bớt nơi ong có thể làm tổ. Đảm bảo không có nguồn nước dư thừa như ao, hồ nhỏ hay những nơi ẩm ướt. Vì ong cũng có thể tìm thấy nước ở những khu vực này.
Sử dụng phương pháp tự nhiên
Các phương pháp tự nhiên như tinh dầu bạc hà, giấm, hoặc nước chanh có thể giúp đuổi ong ra khỏi không gian sống. Bạn có thể xịt các hỗn hợp này vào các khu vực dễ bị ong xâm nhập để làm giảm sự thu hút của chúng.
Bảo quản thực phẩm cẩn thận
Đảm bảo tất cả thực phẩm và đồ uống đều được đậy kín và không để mở ngoài trời, đặc biệt là vào mùa hè khi ong đang hoạt động mạnh. Sử dụng hộp đựng có nắp để bảo quản thực phẩm và thường xuyên dọn dẹp khu vực ăn uống.
Thực hiện các biện pháp phòng ngừa này sẽ giúp bạn giảm thiểu nguy cơ ong xâm nhập và bảo vệ không gian sống của bạn khỏi sự phiền toái của ong. Việc duy trì một môi trường sạch sẽ và an toàn không chỉ giúp bạn tránh xa sự xâm nhập của ong mà còn tạo điều kiện sống thoải mái hơn cho bạn và gia đình.
Dù kích thước nhỏ bé, ong bò vẽ lại có khả năng gây ra những mối nguy hiểm nghiêm trọng nhờ vào nọc độc mạnh mẽ và hành vi tấn công hung dữ. Việc hiểu rõ về những đặc điểm nguy hiểm của ong bò vẽ không chỉ giúp chúng ta phòng ngừa tốt hơn mà còn chuẩn bị sẵn sàng để ứng phó kịp thời khi gặp phải tình huống bất ngờ. Hy vọng rằng những thông tin trong bài viết sẽ giúp bạn nhận thức rõ hơn về loài côn trùng này và thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ sức khỏe và an toàn cho bản thân và người thân.
Vũ Tuyên - Chuyên gia
Tôi là Vũ Tuyên , Giám đốc của Công ty TNHH Pest Shop Việt Nam .
Với nhiều năm kinh nghiệm làm việc trong ngành Phân phối Thiết bị, vật tư Kiểm soát côn trùng dịch hại ( PCO ) , tôi đã và đang Phân phối các Sản phẩm đến từ Mỹ , Đức , Hàn Quốc , Nhật Bản , Thụy Sỹ , Việt Nam ... Với chuyên môn của mình, hi vọng các nội dung tôi chia sẻ trên https:/PestShop.vn/ sẽ giúp quý khách hàng hiếu rõ hơn về sản phẩm của công ty.
PEST SHOP - CÔNG TY PHÂN PHỐI THIẾT BỊ , DIỆT CÔN TRÙNG HÀNG ĐẦU VIỆT NAM
- Đèn diệt côn trùng , Đèn bắt muỗi , Máy hút muỗi , phụ kiện đèn diệt côn trùng ...
- Thuốc diệt mối , thuốc diệt mọt ,Thuốc đuổi rắn , đuổi thằn lằn ,Thiết bị kiểm soát chim , thuốc khử trùng virus, ..
- Thuốc diệt chuột , hộp bẫy chuột , keo chuột , máy đuổi chuột ,bẫy chuột, lồng chuột ...
- Thuốc diệt côn trùng : Thuốc diệt muỗi , thuốc diệt ruồi , thuốc diệt kiến , thuốc diệt gián , ...
- Thuốc trừ sâu, thuốc Bảo vệ thực vật ( BVTV ) , thuốc diệt nhện , Vật tư nông nghiệp ...
- Máy phun côn trùng : Bình tồn lưu , Máy phun sương ULV , Máy phun khói , Máy phun nông nghiệp ...
Tại sao chọn PEST SHOP ?
- Chính Hãng : Bayer ( Đức ), Basf ( Đức ) ,Syngenta ( Thụy Sỹ ) ,Sumitomo ( Nhật ) , Ensytex ( Mỹ ) , Hợp Trí ( Việt Nam ) , SM Bure ( Hàn Quốc ) , … | Giá Rẻ : Cam kết giá rẻ nhất thị trường Việt Nam - Rẻ hơn hoàn tiền 100% |Bảo Hành : từ 1 - 24 tháng tùy sản phẩm
- Hóa Đơn : Có hóa đơn thuế VAT , kiểm định , lưu hành của thuốc | Free Ship : Chính sách Miễn phí phí vận chuyển lên tới 80% các đơn hàng | Kho hàng : Hà Nội - Đà Nẵng - TP.HCM | Bán đa kênh : Shopee , Tiki, Lazada , Sendo, Tiktok Shop , Youtube , Facebook , ....
