Việt Nam, với khí hậu ấm áp và môi trường đa dạng, là nơi sinh sống của nhiều loài nhện khác nhau. Trong số đó, có những loài khá phổ biến và thường gặp trong các khu vực sinh sống của con người. Mỗi loài có đặc điểm và ảnh hưởng khác nhau đối với sức khỏe con người. Trong bài viết này, chúng ta sẽ điểm qua TOP 5 các loài nhện thường gặp tại Việt Nam. Đồng thời phân tích loài nào trong số đó được coi là nguy hiểm nhất. Điều này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các loài nhện xung quanh và biết cách phòng tránh để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.
TOP 5 Các loài nhện phổ biến hiện nay
Nhện nhà
Hình dáng
Kích thước: Nhện cái thường có chiều dài từ 5 đến 8 mm. Trong khi con đực chỉ có 4 mm.
Màu sắc: Nhện nhà có màu nâu hoặc màu xám, với các đường phân đoạn đậm hơn dọc theo cơ thể chúng.
Mắt: Tám mắt, bao gồm một mắt thấu kính.
Cơ thể: cơ thể nhện nhà được chia thành hai phần gồm ngực trước và bụng. Giống như bọ cạp, bọ ve và chúng không có cánh.
Thói quen
Nhện nhà thường sống ở khu vực tối tăm hoặc bị mốc
Nhện nhà thường vào nhà thông qua các kẻ hở của căn nhà,
Chúng thích ẩn náu trong những nơi lộn xộn, ít khi được sử dụng.
Ví dụ như khe hở dưới của, vết nứt của của sổng hoặc chạy vào nhà khi bạn mở cửa.
Nhện nhà thường sống ở khu vực tối tăm
Nhện túi vàng
Hình dáng
Chiều dài từ 1/4 đến 3/8 inch
Có 4 đôi chân, đôi đầu tiên dài hơn đôi thứ tư
Tám mắt màu sẫm bằng nhau xếp thành hai hàng ngang
Có màu xanh xám, bụng có thể màu vàng hay màu be có sọc tối chạy dọc theo chiều dài cơ thể
Thói quen
Thức ăn thường là côn trùng nhỏ
Loài Nhện này xây ống hay túi tơ (thay vì mạng) ở một nơi được bảo vệ được dùng làm nơi ẩn dật ban ngày của chúng
Xuất hiện vào ban đêm để tìm thức ăn và rơi xuống sàn để tìm sự che chở khi bị quấy rầy
Vòng đời
Con cái có thể đẻ vài lứa trứng trong suốt cuộc đời nó. Mỗi lứa con cái đẻ khoảng 5 túi trứng, mỗi túi có từ 30 đến 48 trứng
Khoảng 30% con đực trưởng thành bị con cái ăn sau khi giao phối
Nhện chân dài
Hình dáng
Con trưởng thành có thể dài từ 1/8 inch đến 3/8 inch.
Mặt trên của thân có hoa văn màu xám hoặc nâu nhạt, mặt dưới thường có màu kem
Thói quen
Loài Nhện này thường tìm thức ăn ở thân cây hoặc trên mặt đất
Chúng ăn nhiều loài vật chân khớp thân mềm như rệp cây, sâu bướm, ấu trùng bọ và sên nhỏ
Vòng đời
Khác với các loài nhện phổ biến khác, nhện chân dài chỉ đẻ một mẻ trứng trong một năm
Con cái đẻ trứng ở trong đất ẩm
Nhện sói
Hình dáng
Con nhện cái trưởng thành dài khoảng 5/16 inch, con đực khoảng 1/4 inch
Chúng thường có màu nâu đến xám
Thói quen
Chúng sống trong hang cạn, có lối vào mở, không trang trí hoặc trong rong rêu và chất thối rữa
Săn vào ban đêm nhưng lẩn trốn vào ban ngày
Vòng đời
Nhện sói mẹ mang các túi trứng quanh mình dính với cơ quan nhả tơ dưới bụng
Nhện con leo lên lưng mẹ để sống trong vài tuần đầu tiên sau khi nở
Chúng thường có màu nâu đến xám
Nhện Tarantula
Hình dáng
Chiều dài cơ thể của nhện Tarantula trưởng thành trừ chân là từ 1 đến 5 inch, có phần lớn hơn so với các loài nhện khác
Đa số nhện Tarantula có cơ thể
Chân nhiều lông đen hay nâu; một số loài có màu nổi bật
Thói quen
Nhện Tarantula thích sống ở trong đất khô, đất dễ rút nước vì chúng có thói quen đào hang kết hợp với đan mạng nhện
Vòng đời
Mùa giao phối là vào mùa thu
Thời gian ấp con con là từ 6 đến 9 tuần
Mỗi con cái đẻ 500 – 1000 trứng vào kén tơ.
Con con rời khỏi hang sau 2 đến 3 tuần
Tuổi thọ từ 25 – 40 năm
Chân nhiều lông đen hay nâu. Một số loài có màu nổi bật
Nhện góa phụ đen
Nhện góa phụ đen cái chiếm ưu thế tuyệt đối về kích thước cũng như trọng lượng cơ thể, “phái yếu” có thế to gấp 2 – 3 lần phái mạnh
Chúng dễ dàng kết liễu con đực sau khi giao phối. Nọc độc của nhện góa phụ đen cực kỳ nguy hiểm, mạnh gấp 15 lần rắn đuôi chuông.
Chất độc latrotoxin từ vết cắn của chúng là chất đầu độc thần kinh tương đối mạnh. Gây ra nôn mửa, khó thở, mê sảng, liệt bán phần và cả co giật.
Theo nghiên cứu, nhện góa phụ đen sẽ không gây nguy hiểm cho con người nếu được xử lý trong vòng 24 giờ sau khi bị cắn.
Loài nhện nguy hiểm nhất ở Việt Nam
Ở Việt Nam, nhện góa phụ đen (Latrodectus spp.) được xem là loài nguy hiểm nhất. Chúng có nọc độc mạnh và có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng nếu bị cắn.
Nhện góa phụ đen có độc không?
Các thông tin cho rằng, nhện góa phụ đen có chứa nọc độc cực kỳ nguy hiểm. Nó có thể mạnh gấp 15 lần so với nọc độc của rắn chuông. Khi cắn người, nhện góa phụ đen tiết ra chất độc latrotoxin – một chất độc thần kinh khá mạnh có thể gây ra các triệu chứng như: Khó thở, buồn nôn, mê sảng, co giật hoặc liệt bán phần. Vết cắn của nhện cái sẽ mang đến cảm giác đau đớn nhiều hơn vết cắn của nhện đực. Nguyên nhân đến từ việc kích cỡ của nhện cái lớn hơn nên chúng nó tuyến nọc độc lớn hơn.
Trong chất độc của loài này, alpha-latrotoxin – chất độc nhất của latrotoxin – khi vào cơ thể con người qua vết nhện cắn sẽ đi đến các vùng trước khớp thần kinh. Đây là vị trí gặp nhau của một tế bào thần kinh với một tế bào thần kinh khác hay tế bào cơ bắp. Sau đó, chất độc đi vào trong lớp màng tế bào thần kinh rồi đổ đến các chất dẫn truyền nơron thần kinh và gây ra cảm giác đau đớn cho nạn nhân.
Vết cắn của nhện góa phụ đen được đánh giá là có khả năng gây tử vong ở trẻ nhỏ chỉ trong vài phút đến vài tiếng đồng hồ. Vết cắn này hiếm khi gây tử vong cho người lớn khỏe mạnh nếu được điều trị y tế kịp thời. Theo những thông tin được ghi chép lại, ca tử vong do nhện góa phụ đen gần đây nhất đã diễn ra vào năm 1983.
Triệu chứng sau khi bị nhện góa phụ đen cắn
Các triệu chứng sau khi bị nhện góa phụ đen cắn phụ thuộc vào lượng nọc độc xâm nhập vào cơ thể và tình trạng sức khỏe của nạn nhân. Một số nạn nhân sẽ xuất hiện triệu chứng trúng độc ngay sau khi bị cắn. Nhưng cũng có những người chỉ xuất hiện triệu chứng sau vài giờ.
Ban đầu, vết cắn của nhện tạo cảm giác giống kim châm. Nhưng chỉ trong vòng 15 phút, nạn nhân có thể bị co rút cơ nhẹ. Sau khoảng 1 giờ có vết cắn của nhện góa phụ đen, cơ lưng, cơ bắp đùi, cơ vai là những cơ bắp đầu tiên bị co giật mạnh. Sau đó, nọc độc sẽ khiến hệ thống dẫn truyền thần kinh bị tê liệt.
Sau khi bị nhện cắn 1 – 3 giờ, nạn nhân gặp các cơn đau nghiêm trọng hơn. Lúc này, bụng của họ sẽ căng cứng. Chất độc bắt đầu làm tê liệt và tổn thương các đầu mút dây thần kinh.
Trong vòng 3 – 12 giờ sau khi bị nhện cắn, da người bệnh lạnh. Họ bị khó thở, mê sảng, mạch yếu. Cảm giác đau đớn và co giật tăng lên. Nếu nạn nhân là phụ nữ mang thai họ có thể bị co thắt tử cung lên cơn đau đẻ.
Sau khi bị nhện góa phụ đen cắn 12 – 24 giờ, các triệu chứng sẽ giảm dần. Hầu hết nạn nên sẽ phục hồi sau 3 – 5 ngày bị nhện cắn. Nhưng thể trạng của họ sẽ yếu ớt và đôi lúc nạn nhân bị co giật trong suốt nhiều tuần hoặc nhiều tháng sau đó.
Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn nhận diện các loài nhện phổ biến. Việc nắm vững thông tin về các loài nhện sẽ giúp bạn tạo ra một môi trường sống an toàn hơn.